Tez Nasıl Yazılır?
Lisans, yüksek lisans ve hatta doktora mezunu olmak isteyen her öğrencinin meydana getirmesi gereken bilimsel araştırmalara tez denilmektedir. Peki tez nasıl hazırlanır? Açıkçası her bilim insanının veya öğrencinin farklı hazırlama metotları bulunuyor olsa dahi temel manada yapılacaklar belirlidir. Örnek vermek gerekirse en önemli noktalar akademik ilke ve etik kurallara uygun biçimde bilimsel çalışmaların meydana getirilmesidir. Bu kurallar dünyanın hiçbir yerinde kesinlikle değişmez. En basit ve sade şekilde ifade edecek olursak bilimsel araştırmalarda bilgilerin ortaya konulabilmesi ancak bir dayanak gösterilmesi suretiyle mümkündür. Bu dayanak ise bilgi aldığımız bir kaynağa referans vermek olarak ifade edilebilir. Dolayısıyla da biz aklımızdaki bilgiyi dahi referans göstermeden dosyaya yazamıyoruz. Ancak bu ve bunun gibi birkaç temel detay dışında bilimsel araştırmaların meydana getirilmesi süreci tamamen öznel kurallara göre yönlendirilmektedir. Özellikle teknik olarak açık bulunan konularda herkesin farklı düşüncelerde olduğu ve kendisinin en doğru yöntemi bildiğini iddia ettiğini gözlemliyoruz. Kısmi olarak kabul edilebilir bir düşünce yapısı olmakla birlikte, belirli noktalarda bu durum çelişki meydana getirmektedir. Detaylıca açıklama yapacağımız bu yayında kendi sistemimize has düşünceleri ortaya koyduğumuzu özellikle vurgulamak istiyoruz. Dileyen kimseler bu yoldan ilerleyebileceği gibi dileyenler ise farklı alternatifleri değerlendirebilirler. Ancak tez nasıl yazılır sorusuyla alakalı bizim önerimiz her kimi takip ediyorsanız çalışmanızı tamamlayarak aynı şekilde ilerlemeniz ve farklı bilgi kaynaklarına başvurmamanız gerekir. Aksi durumdan zihninizde karmaşa meydana gelecek ve problem çıkacaktır. Şimdi içindekiler kısmında incelemeyi planladığımız alt başlıkları aşağıda sizlerle paylaşalım. Profesyonel danışmanlık hizmetlerimizle alakalı bilgi almak isterseniz bizimle iletişime geçebilirsiniz.
İçindekiler
Tez Nasıl Yazılır?……………………………………………………………………………………. 1
TEZ NEDİR? NASIL YAZILIR? ADIM ADIM TEZ YAZMA AŞAMALARI
İçindekiler……………………………………………………………………………………………………. 2
- Konu Seçimi………………………………………………………………………………………… 2
- Literatür Araştırması……………………………………………………………………………… 3
- Araştırma Sorularını Oluşturmak……………………………………………………………. 3
- Hipotezleri Meydana Getirmek………………………………………………………………. 4
- Araştırmanın Tasarımı…………………………………………………………………………… 4
- Veri Toplama Süreci……………………………………………………………………………… 5
- Verilerin Analiz Edilmesi………………………………………………………………………. 5
- Tartışma, Sonuç ve Önerilerin Yazılması…………………………………………………. 6
- Özet ve İngilizce Özet Yazılması……………………………………………………………. 6
- Format Düzenlemesi……………………………………………………………………………. 7
- Teslim……………………………………………………………………………………………….. 7
Sonuç ve Öneriler…………………………………………………………………………………………. 7
1. Konu Seçimi
Pek çok birey konu başlığını sadece bir kaç sözcükten meydana gelen bir ifade olarak görmekle birlikte, bize göre konu seçimi düşündüğünüzden fazlasını içermektedir. Çünkü seçeceğiniz konu başlığı ileride karşılaşacağınız tüm olumlu ve olumsuz senaryolarla alakalı durumu etkileyecektir. Örneğin kaynak olmayan bir konu seçimi yapıldığında ileride problem yaşamanız kuvvetle muhtemeldir. Veyahut araştırma yöntemini netleştirmeden odaklanacağınız bir konuda literatürü bitirdim derken sürecin tıkanması gibi durumlar ortaya çıkacaktır. Bu sebepledir ki konu seçimi düşündüğünüzden daha ciddi bir konudur ve odaklanılması gereken yeterli bilginizin olduğu, yeterli literatür bulunan ve en önemlisi de danışmanla mutabık olduğunuz bir tez konusu üzerinde çalışmak olmalıdır.
2. Literatür Araştırması
Konu belirleme aşamasında temel manada zaten yapılmış olan literatür araştırması ana hatları ile yeterli olmakla birlikte aslında çalışmanın tamamı için yetersiz olacaktır. Bu sebepledir ki tez yazım sürecini iki aşamaya ayıracak olursak birinci kısım literatür araştırması, ikinci kısım ise araştırmanın yöntemi olarak kurgulanabilir. Hal böyle olunca literatür araştırması yapmak bölüm kurgularını hazırlamak ve bu başlıkların meydana getirilmesi neticesinde, başlıkların altlarını doldurmak son derece önemlidir. Literatür araştırmasında bildiğimiz her kaynağı okumak icap eder. Ayrıca sadece okumak yetmez kısa kısa notlar alınmalı ve buna istinaden referanslarla birlikte elde edilen bilgilerin not olarak kaydedilmesi gerekir. Tez hazırlama sürecinde literatür araştırması yaparken danışmanla her 10-15 sayfalık ilerleme sonrasında görüşme yapılması önerilmektedir. Böylelikle yapılan ilerlemelerle alakalı danışman ne düşünüyor öğrenmek mümkün olacaktır. Danışmanın düşüncelerine ek olarak olası revize taleplerine dikkate almak ve çalışmanızı tam manasıyla onun istediği hale getirmek tez yazma sürecinin en kilit noktaları arasında gösterilebilir.
3. Araştırma Sorularını Oluşturmak
Bir tez veya dönem projesi yazım aşamasında aslında soru veya soru gruplarına yanıt aranmaktadır. Örneğin insan kaynakları politikalarının çalışan performansını etkisi ne şekildedir? Gibi bir soruya yanıt arıyor olabilirsiniz. Veyahut bunun gibi birkaç tane soru ve devamında ise çeşitli hipotezler oluşturmak suretiyle çalışmanın sonucunda bunları yanıtlamanız mümkün olabilir. Hal böyle olunca literatür çalışması yapılırken araştırma sorularını oluşturmak tez hazırlama sürecindeki kilit noktalardan birisidir. Böylelikle çalışmanızı yukarıdaki sorulara yanıt verecek biçimde tasarlamamanız mümkün olacaktır.
4. Hipotezleri Meydana Getirmek
Tez yazım işlemlerini yaparken aynı araştırma soruları gibi hipotezleri meydana getirmek icap eder. Meydana getirilecek hipotezlerle alakalı çalışma tamamlandığında kabul veya ret durumu ortaya konur. Her halükarda bilimsel bir araştırmada hipotezin kabul veya ret edilmesi sorun teşkil etmez. Çünkü hipotezlerin kabul veya ret olarak sonuçlanmasından ziyade çalışmanın sonucunda elde edilen bulgunun baştaki planla uyumlu olup olmadığının ortaya konulmasına yardımcı olur. Dolayısıyla da bir çalışma meydana getirirken tamamlandığında muhtemel senaryolar hakkında fikir sahibi olabilmek adına hipotezlerin oluşturulması gerekmektedir.
5. Araştırmanın Tasarımı
Beşinci adım olarak görülüyor olsa bile araştırmanın tasarımı kısmı konu belirleme aşamasından itibaren yavaş yavaş meydana gelmektedir. Çünkü bilinçli bir öğrenci veya bilim insanı herhangi bir çalışma konusu üzerinde odaklanırken araştırmanın tasarımı bölümünü görmezden gelemez. Örnek vermek gerekirse anket veya mülakat uygulaması yapılacak ise altyapı buna göre tasarlanır ve bunun üzerinden metodoloji bölümünde ne şekilde veri toplanacağı planlanır. Bu aşamaya gelindiğinde ise artık somut olarak anket veya mülakat sorunlarının ortaya konulması icap eder. Veyahut bunlardan farklı olarak herhangi bir sayısal veriyle ilgili bir araştırma yapılacaksa sonuçları araştırmaya karşılık verecek biçimde meydana getirilmeli ve verilerin varlığı teyit edilmelidir. Aksi durumda tez hazırlama sürecinin yaklaşık yarısını oluşturan bu kısımla alakalı ciddi manada problem yaşanması kuvvetle muhtemeldir.
6. Veri Toplama Süreci
Önceki adımı yerine getirdiğiniz taktirde artık veri toplama süreci işlemlerine başlayabilirsiniz. Tez yazarken bu aşamaya dek planlı şekilde ilerlediyseniz veri toplama işlemi sizi ciddi manada zorlamayacaktır. Elbette insanları ikna edip verileri elde etmek veya herhangi bir kişi veya kurumdan bilgi tedarik etmek kolay bir süreç değildir. Ancak burada zorlamamaktan kasıt ne yapılacağının belirli olduğunu ifade etmektedir. Dolayısıyla iş yükü olarak çok zaman gerektirirse dahi belirsizlikler ortadan kalkacağından dolayı veri toplama süreci ciddiyetle üzerinde durulması gereken adımlardan bir diğeridir. Unutmayın ki tez yazım sürecinin neredeyse yarısını meydana getirecek bu aşama, elde edilecek veriler sayesinde ortaya konulacaktır.
7. Verilerin Analiz Edilmesi
Verilerin toplanması gerçekleştirildiğine göre artık tez hazırlama aşamasında verilerin analiz edilmesi kısmına başlamak mümkündür. Verilerin analiz edilmesi çalışmanın konu belirleme aşamasından itibaren planlandığı şekilde ilerletilmelidir. Bu sebepledir ki eğer bir anket ya da sayısal veri söz konusu ise istatistik veri analizi yapılabilir. Analizler için SPSS programından destek alınabilir. Eğer çalışmanızda bir mülakat uygulaması varsa araştırmacının kendisi verileri analiz edebilir veyahut Nvivo gibi çeşitli programlardan destek alabilir. Her halükarda plan her neyse onu amaca hizmet edecek şekilde, verilen analiz edilmesi aşaması yerine getirilir ve böylelikle tez yazım sürecinin en kilit aşamalarından biri meydana getirilmiş olur. Bu aşamadan itibaren artık literatür dosyasıyla elde edilen bulguların dosyalarının birleştirilmesi ve çalışma sahibinin tek bir dosya üzerinden ilerlemeye devam etmesi gerekmektedir. Her halükarda verilerin analizi ile ilgili plan ve analizler tamamlandıktan sonraki elde edilen bulgular mutlak suretle danışman öğretim üyesinin onayına sunulmalıdır.
8. Tartışma, Sonuç ve Önerilerin Yazılması
Yavaş yavaş son adımlara yaklaşılan bilimsel araştırmalarda artık tartışma, sonuç ve önerilerinin yazılması aşamasına geçilebilir. Böylelikle tez veya dönem projelerinde en kilit başlıklardan birkaç tanesini meydana getiren bu aşamanın tamamlanması mümkün olabilir. Tartışma kısmında kendi çalışmamızda elde edilen bulgular diğer literatürde var olan benzer konularla kıyaslanır. Bu kıyaslama yapılırken benzer veya farklı yönlere vurgulama yapmak suretiyle tartışma kısmı tamamlanır. Sonuç ve önerilerinin yazılması açısından bakıldığında ise elde edilen bulguların çok kısa şekilde öz bilgi olarak sonuçlara aktarılması icap eder. Elde edilen sonuçlardan hareketle gerek araştırmacılar gerekse de ilgili konuyla alakalı tarafların hepsi için muhtemel tavsiyeler ve öneriler paylaşılır.
9. Özet ve İngilizce Özet Yazılması
İyiden iyiye son aşamalara gelmişken tez nasıl hazırlanır konusunda son birkaç başlığa geldik. Burada özet ve İngilizce özet yazılması suretiyle tez çalışmasının tamamlanması söz konusudur. Özet ve İngilizce özet genellikle çok kısa yazılır ve 250 – 300 kelimeden fazla yazılmaması önerilir. Bazı okullarda veya enstitülerde tersi bir durum görülebiliyor olsa dahi yüksek ihtimalle belirtilen kelime aralığı Türkçe ve İngilizce özet için yeterli olacaktır. Özet metninde dört ana soruya yanıt aranır. Bunlar aşağıda listelenmiştir;
- Amaç
- Yöntem
- Sınırlılıklar
- Sonuç
10. Format Düzenlemesi
Geçmiş yıllarda üzerinde çok durulmuyor olsa dahi günümüzde tez format düzenlemesi son derece önemli bir hale gelmiştir. Benzer şekilde yüksek lisans dönem projeleri veya herhangi bir süreli yayında yayınlanacak olan makaleler içinde aynı durum geçerlidir. Bildiğiniz üzere bilimsel araştırmaların raporlama işlemleri çok büyük oranda Microsoft Word programında yapılmaktadır. Bu programda meydana getirilen raporlamaların kenar boşluklarından tutunuz, yazım puntolarına, başlık stilleri ve paragraf aralıkları gibi pek çok kriter açısından format düzenlemesine tabi tutulması beklenir. Buna ek olarak metin içi ve kaynakça yazım düzeni açısından referansların gösterilmesi belirli bir düzen ve intizam içerisinde yapılmalıdır. İlgili enstitü her ne ise buna göre uygun şekilde referans gösterme sistemleri gerçekleştirilir ve eksiksiz şekilde formatının yerine getirilmesi neticesinde dosya dijital olarak teslim edilir. Onay geldikten sonra ise tez ya da dönem projeleri çıktı alınmak suretiyle teslim edilir.
11. Teslim
Geride kalan on adım tamamlandıysa artık teslim sürecine geldiniz demektir. Enstitüye göre değişen programlara dikkate almak suretiyle teslim sonrası prosedürlerle alakalı kendinizin bilgi alması önerilmektedir. Burada tez savunma süreci ile alakalı bilgi almak ve ne yapacağınızla ilgili adımları takip etmek için bağlı bulunduğunuz fakülte ya enstitüden bilgi alabilirsiniz.
Sonuç ve Öneriler
Sonuç itibari ile ortaya konulan bu bilgilerden hareketle öğrencilerin sistemli bir şekilde tez yazım sürecine tamamlayacaklarına inanıyoruz. Elbette burada kısa başlıklarla ifade ettiğimiz konularla alakalı anlaşılmayan veya detaylı olarak açıklanması icap eden konular bulunmaktadır. Bunlarla alakalı diğer bilgilendirme yayınlarımızı inceleyebileceğiniz gibi varsa sorularınızla alakalı bizim iletişime geçebilirsiniz. Talep edilen sorularınıza ilgili olarak size yardımcı olmaktan memnuniyet duyacağız. Buna ek olarak profesyonel hizmetlerimizle alakalı bilgi almak isterseniz bizimle iletişime geçebilirsiniz.
