Tezde Verilerin Analizi Nasıl Yapılır?

Sosyal bilimler alanlarında ve aslında diğer pek çok disiplinde verilerin işlenmesi ve teze/projeye entegre edilmesi gerekir. Peki tezde verilerin analizi nasıl yapılır? Aslında bunun tek yanıtı yoktur çünkü mühim olan eldeki verilerin ne olduğudur. Yani sizin elinizde yıllara ait çeşitli veriler olabileceği gibi, anket verileri ya da uygulanmış olan yarı yapılandırılmış görüşme sorularına ait veriler (mülakat sonuçları) olabilir. Kısacası bunların her birisi tez ya da dönem projesi gibi akademik çalışmalar olsun veyahut akademik içeriği olmasın her halükarda farklı şekillerde işleme alınmaktadır. Örneğin anketlerin analizleri SPSS, Lisrel ya da Amos gibi farklı yazılımlar aracılığı ile yapılmaktadır. Oysa elinizde mülakat yanıtları varsa tezde verilerin analizi nasıl yapılır derseniz Nvivo benzeri bilgisayar programları ya da araştırmacı tarafından öznel olarak herhangi bir yazılım olmadan meydana getirilen sistemlerle yapılabilir. Alacağınız bu yanıt sayesinde aslında yapmanız gerekeni az-çok anladığınızı düşünüyoruz. Kısacası çok farklı biçimlerde analiz yapılması mümkündür. Anlatılanlardan hareketle yüksek lisans dönem projeleri ve/veya bitirme tezleriyle alakalı çok değişken hallerde verilerin analiz edilmesi mümkündür. Akademik içeriği olsun veyahut olmasın ilk olarak konu belirleme aşamasında metodoloji konusunda (yani tezin yöntemi) tabloyu netleştirmeniz gerekiyor ki ilerleyen aşamalarda sorun yaşama durumları olmasın. Pek çok birey ilerleyen aşamalarda bu konuları inceleriz ve gereğini yaparız diye düşünüyor olsa bile kesinlikle söz konusu yolu önermiyoruz. Çünkü ileride ne olacağı belli olmaz ve siz tez yazım süreci bitti diye düşünürken bir bakarsınız bu işlemlerde çıkan sorunlar nedeniyle en başa dönmüşsünüz.

1-) Araştırmada Veri Analizi Nasıl Yapılır?

İsterseniz bitirme tezi hazırlama olsun isterseniz de siyasi konuları inceleyen özel maksatlı bir anket analizi olsun araştırmada veri analizi nasıl yapılır konusu değişmeyecektir. Çünkü önceki kısımlarda bahsedildiği üzere eğer elinizde sayısal veri mevcut ise bunu mutlaka bilgisayar yazılımları vasıtasıyla bulgu haline getirmenizi öneriyoruz. Zaten hesap makinesi ile yapılabilecek % analizleri dışında yazılım olmadan elde edilen verilerin ilişkilendirilmesi vs. söz konusu olmayacaktır. Kısacası sayısal hale getirilebilecek veriler olduğunda SPSS veri analizi, Lisrel analiz ve Amos analizi yapılabilir. Ancak yüksek lisans dönem projesinde nitel araştırma yaptınız ve tezde verilerin analizi nasıl yapılır derseniz bu konuda fazla alternatifiniz yoktur. Yaygın olarak kullanılan Nvivo yazılımı olsa bile SPSS programının yüzde 1’i kadar kullanıldığını düşünmüyoruz. Çünkü tam istenen sonuçları kusursuza yakın çıkarmak 2023 yılında olduğumuz düşünüldüğünde henüz mümkün değildir. Anlatılan nedenlerle genelde tema oluşturmak ve verileri kodlamak suretiyle manuel olarak ilgili araştırmacı tarafından bulgular elde edilir. Bahsi geçen işlemde aslında hedeflenen nokta, mümkün olduğunca ortak yanıtları bulmak ve bunlardan etiket kelime ya da benzer ifadeleri gruplayabilmektir. Bunların içerikleri hakkında makalenin sınırı nedeniyle bilgi veremiyoruz. Emin olunuz tezde verilerin analizi nasıl yapılır hususunu incelerken, söz konusu analizlerin ne şekilde yapıldığıyla alakalı ortalama düzeyde bir kitap bile size yeterli gelmeyecektir. Burada tez hazırlama konularıyla alakalı genel bilgilendirme yapıldığı için detaylara giremiyoruz. Eğer hizmet almak isterseniz bizimle iletişime geçebilirsiniz.

2-) Veri Analizleri Nasıl Yapılır?

Buraya kadar genel olarak bahsettiğimiz veri analizi nasıl yapılır? Öncelikle nitel veya nicel olmasına bakılmaksızın tüm bilgilerin sistemli hale getirilebiliyor olması lazım. Bu nicel araştırmalar için de geçerlidir, tez/proje nitel araştırmalar için de geçerlidir. Özellikle de konu SPSS veya benzeri programlar ile istatistik veri analizi olunca, bu kuralın daha kati biçimde uygulanması gerekir. Zira SPSS programındaki verilerde 20-30 seçenek olursa çok karmaşık raporlar ortaya çıkacaktır. Düşünün ki tez yazım işlemi yapıyorsunuz ve insanlara 40 tane sorudan oluşan ölçekler uyguladınız. Katılımcıların 40 sorunun her birisinde 20-30 farklı yanıt verdiği düşünülürse ortaya çıkacak verilerin düzenli hale getirilmesi çok zor veya zahmetli olacaktır.  Zaten çok fazla karmaşık veri analizi söz konusu olduğundan amaçlanan noktaya ulaşmak çok zor olacaktır. Yüksek lisans öğrencilerinin çoklukla uyguladığı mülakat uygulamasında ise seçenekleri birkaç tane ile sınırlandırmak pek mümkün olmuyor. Çünkü sorular açık uçlu olduğu için insanlar çok faklı yanıtlar verebilmekte ve araştırmaya dahil olan katılımcı sayısında artış oldukça bu farklılık iyiden iyiye artmaktadır. Kısacası 100 kişi ile yarı yapılandırılmış görüşme yapılsa emin olunuz 100’e yakın farklı yanıt gelebilir. Düşünün ki bunları bırakınız tezin bulgular kısmına yazmayı, kendi içerisinde ayıklamak dahi ne kadar zorlu olacaktır. Kısacası analizlerin mümkün olan en kati düzeyde sınırlandırılmış yanıtlar alınacak biçimde planlanması elzemdir. Devamında ise anketler için bilgi vermeye devam edelim. Tüm bilgiler sayısal olarak kodlanır ve veri girişi yapılır. Örneğin A seçeneğine 1, B seçeneğine 2, C seçeneğine 3 gibi kodlar veriler ve düzenli olarak veriler sayılarla ifade edilecek şekilde programa girilir. Programda ise bu verilerin kategorileri tanımlanır. Sonrasında amaçlanan tez hazırlama amacına uygun biçimde gerekli analizler yapılır. Nitel araştırmada ise pek çok kişi ses kaydı ile veri toplamayı tercih etmektedir. Sakın bunu yapmayınız, eğer böyle bir tercihte bulunursanız bunları yazıya aktarmak günlerce zamanınızı alabilir. Bu sebeple rica edip soruların olduğu kağıtları ilgili kimselere dağıtınız. Birkaç gün sonra ise yüksek lisans tez verilerini toplayınız. Bunun yanında günümüzde Google Forms gibi dijital mecralardan da bu gibi verileri toplayabilirsiniz ve kağıt vs. uğraşmamış olursunuz. Tüm bunlara ek olarak ortalama düzeydeki yüksek lisans öğrencisinin tezde verilerin analizi nasıl yapılır sorusuna tam manası ile cevap vermesi beklenemez. Çünkü programı öğrenmiş olmanız dahi yeterli olmaz, istatistik disipliniyle ilgili temel kavramlara hakim olmanız gerekmektedir. Bu ise yarım dönemde alınabilecek derste öğrenilebilecek konu değildir.

3-) Veri Analizi İle Ne Yapılır?

Son kısımlara gelirken veri analizi ile ne yapılır sorusuna birlikte yanıt arayalım. Aslında şu ana dek genel manada akademik içerikli yayınlarda sayısal veya sayısal olmayan analizlerden bahsettik. Oysa yalnızca akademik çalışmalarda veri analizi yapılmaz. Örneğin yıllara göre döviz kuru veya yıllar içerisinde Almanya ile yapılan ihracat gibi veriler sizde mevcut ise bunlardan çok güzel istatistik analizler çıkar. Veyahut bir şirketiniz var ve gelir gider dengesini istatistik analizler vasıtası ile hesaplamaya çalışıyor olabilirsiniz. Unutmayınız ki ölçmezseniz yönetemezsiniz. Çünkü elde bulunmakta olan tüm sayısal veriler bir şekilde işlenebilir ve size güzel istatistik bulgular sunar. Böylece sizler akademik çalışmalar dışında ölçtüğünüz ve SPSS veri analizi yaptığınız bulgularla özel maksatlarınızı gerçekleştirebilirsiniz. Örneğin yeni ürün oluşturuyorsunuz ve tüketici potansiyeliniz bu ürün hakkında ne düşünmektedir veya sizin markanızı nasıl algılamaktadırlar? Gibi sorulara yanıt aranır. Kısacası hayatımızın her anında veri analizleri kullanılmak durumundadır. Yukarıda ifade edildiği gibi işyerimizde dahi kazançlar, giderler vs. hesaplanır ve aralarında ilişki ortaya konulabilir. Tüm bahsedilenlerden hareketle tezde verilerin analizi nasıl yapılır? Sorusuna yanıt aramaya çalıştık. Elde edilen bilgiler gösteriyor ki özel sektörde ya da evimizde, iş yerimizde bile rakamlarla ifade edilebilecek her şeyi analiz yapabiliyoruz ve hayatımızın hemen hemen her noktasında kullanabiliyoruz biçiminde yorum yapmak abartılı olmayacaktır. Kapsamlı bilgi almak, varsa anlamadığınız yerler hakkında soru sormak ve/veya hizmet almak için bizimle iletişime geçebilirsiniz.