Tez Veri Analizi & SPSS
Binbir zorluklarla meydana getirilen tez çalışmalarında ağırlıklı olarak odaklanılması gereken nokta yöntem (metodoloji) kısmıdır. Tez veri analizi olarak isimlendirilen aşama aslında analiz dışında kalan kısımların nitelendirilmesi için kullanılmaktadır. Böylelikle nicel ya da nitel olması önemsiz olmakla birlikte herhangi bir yöntem tercih edilir ve bunun üzerinden gerekli bulgular paylaşılır. Önceki cümlede önemsizden kastımız birisinin diğerine üstünlüğü olmadığını vurgulamaktır. Aslında bu aşamada mühim olan danışmanınızın ve sizin hangi noktada mutabık olduğunuz gerçeğidir. Kısacası siz karşılıklı olarak anlaştıysanız kimse size neden böyle bir yöntem uyguladın diyemez. O halde yapılması gereken meydana getirilen araştırma etrafında bulguları toplamak ve buna göre daha önce planlanmış olan biçimde analiz etmektir. Zaten literatürü yazarken onca zahmete katlanmış olduğunuzdan dolayı bu aşamada biraz rahatlayacağınızı düşünüyorsanız açıkçası yanılıyorsunuz. Çünkü bu makalenin en başlarında ifade edildiği üzere özellikle tez savunma aşamasında ilgili jüri üyelerinin ağırlıklı olarak soruları araştırma bölümünden gelecektir. O halde sizin yapmanız gereken bu anlatılan senaryoya karşı gerekli bütün önlemleri almanızdır.
1. Tez Veri Analizi Nedir?
Kısaca giriş yaptığımız üst kısımda konunun ehemmiyetini vurgulamaya gayret gösterdik. Peki anlatılan tez veri analizi nedir? Hemen yanıtlayalım. Nitel ya da nicel olması mühim olmaksızın herhangi bir tezde araştırmanın yöntemi kısmında yapılacak olan veri işleme sürecidir (bu bölüm metodoloji ya da araştırma diye de isimlendiriliyor olabilir). Kısacası burada elde edilecek olan veriler neticesinde bilimsel olarak uygun biçimde analizlerin gerçekleştirilmesi ve sistemli biçimde bulguların ortaya konulması mühimdir. Söz konusu analizler SPSS veri analizi olabileceği gibi araştırmacının görüşlerine dayalı yapılmakta olan nitel veri analizi de olabilir.
2. Tez Analiz Yöntemine Nasıl Karar Verilir?
Ülkemizdeki akademik çalışmaların hazırlanması sürecinde temel problemin yöntem kısmı hakkında olduğunu düşünüyoruz. Açıkçası tez analiz yöntemine nasıl karar verilir sorusuna doğru yanıt alınabiliyor olsaydı pek çok insan literatürü bitirdikten sonra bu işlemlere başlamış olmazdı. Öğrencilerin hiç mi suçu yok derseniz bize göre bu oran yüzde 10 düzeyini geçmez. Çünkü insanlar hayatında birkaç defa tez yazmaktadır. Oysa akademisyenlerin meslekleri bu olduğundan dolayı her yıl birden çok sayıda öğrenciyle birlikte tez hazırlama aşamasını yürütmektedir. Elbette buna ek olarak tez yazarken istatistik veri analizi ya da mülakat analizi gerekebilir. İşte biz de bunların hepsine birden tez veri analizi diyoruz. Başlığımıza yanıt verecek olursak bunun kesin-kati yanıtı yoktur. Ancak doğru zamanı açıklayacak olursak henüz konu belirleme aşaması işaret edilebilir. Şöyle ki biz anket verisi toplamak suretiyle SPSS veri analizi yapmayı planlıyor olalım. Henüz konu başlığına karar verirken tez analiz yöntemi olarak bunu seçiyorsak alt yapı kontrolünü sağlamak icap eder. Peki nedir alt yapı kontrolü? Bu bizim konumuzla ilgili hazır ölçek olup-olmadığı gerçeğidir. Bırakınız analiz yöntemini önce yöntemi netleştirmek gerekiyor. Nasıl olsa anket bulurum kafasıyla tez yazım süreci başlatılamaz. Hazır ölçek yoksa yüksek lisans dönem projesi veya tezinin konusu revize edilir. Konuya göre anket (ölçek) araştırmasına girmek doğru olmaz. Ulaşılabilen hazır ölçeğe göre konu başlığı tasarlanır. Aksi durumda literatür bitti derken en başa dönme durumu söz konusu olabilmektedir. Devamında ise tez konusunu sorunsuz şekilde belirledik ve hazır ölçeğimiz varsa artık tez analiz yöntemine karar vermeliyiz. Ancak SPSS gibi yazılımlarla analiz yapacaksanız nihai karar için her halükarda veri setini elde etmeniz ve normallik sınaması yapmanız gerekir. Ulaşacağınız değerlere göre tablo netleşecek ve parametrik mi yoksa nonparametrik testler mi yapacaksınız? Bunu öğrenmiş olursunuz. Eğer burada merak edilen henüz konu belirleme aşamasındaki nitel/nicel alternatiflerinden hangisini uygulamanız gerektiğine karar vermek ise bununla alakalı sınırınız yoktur. Daha doğru ifade ile danışman öğretim üyesi ile birlikte mutabık olacağınız konuyla ilgili hiçbir sorun olmaz.
3. Tez Veri Analizi İçin En Doğru Zaman Hangisi?
Bugüne dek gözlemlediğimiz üzere tez veri analizi için en doğru zaman hangisi diye merak edenlerin ulaştığı net yanıt yoktur. Burada bizim ağzımızdan da … zamanda yapılmalıdır gibi somut bilgi ortaya koymamızı beklemeyiniz. Çünkü gerçek manada bunun yanıtı yoktur. Mühim olan yüksek lisans tezi hazırlama aşamasında danışman ile birlikte karar vermenizdir. Ki ikiniz için de uygun takvimde anlaştıysanız ne ala. Ancak anlaşamazsanız bir şekilde ortak noktada buluşmanızı öneriyoruz. Bu bilgilere rağmen tez/dönem projesi yazan kimseler olarak yapmanız gereken literatür/yöntem başlıklarını ayrı ayrı zamanlarda yapmak olmamalıdır. İşte tam olarak burada bizim önerimiz şudur ki iki koldan ilerleme yapmanız. Aksi durumda sorunlar sürekli çıkacaktır ve tez hazırlama vaktinin doğru değerlendirilmesi mümkün olmayacaktır. Ancak çift taraflı ilerleme yapıyor olsanız tez veri analizi kısmında problem çıkarsa literatürde işlem yaparsınız, literatürde çıkarsa metodoloji kısmında. Kısacası tez yazım sürecinin temel öğesi zamanı doğru ve etkili biçimde kullanmaktan geçer.
4. Nitel Araştırma (Kalitatif)
Pek çok faklı kullanım ve isimlendirmesi olsa bile aslında bilimsel araştırmalar nitel araştırma (kalitatif) ve nicel araştırma (kantitatif) olarak iki ana kategoriye ayrılmaktadır. Burada nitel araştırma yani kalitatif araştırma mülakat verileri gibi çalışmalardır ve seçeneklerden ziyade katılımcı ile konuşma şeklinde meydana gelir. Çoğunlukla bilgisayar yardımcı ile bulgular ortaya konulmasa bile günümüzde NVivo gibi bazı programlarla bu tür veriler işlenebilmektedir. Bilgisayar destekli olmayanlarda ağırlıklı olarak temalar oluşturulur ve bunların etrafında araştırma verileri kategorize edilmeye çalışılır. En nihayetinde tez veri analizi yapılır ve bulgular tam manası ile ortaya konulmaktadır. Bilim insanları arasında farklı görüşler olsa bile nicel analize göre daha çok insan faktörünün değerlendirme becerisi ön plana çıkmaktadır. Örneğin bilgisayar yazılımları aracılığı ile nitel analiz yapılmıyorsa iki farklı araştırmacı aynı verilerden çok farklı bulgular elde edebilir. Oysa sayısal verilerden meydana gelen istatistik veri analizinde durum bu denli farklılıklar içermez.
5. Nicel Araştırma (Kantitatif)
İkinci araştırma yöntemi ise nicel araştırma (kantitatif) olarak karşımıza çıkmakta ve özellikle sosyal bilimler çalışmalarında sıklıkla kullanılmaktadır. Elbette pek çok kez anket veri analizi yapılır ancak her daim anket verisi işlemek zorunda değilsiniz. Nitel çalışmaların aksine, tez veya dönem projesi gibi araştırmalarda SPSS, Lisrel ya da Amos gibi yazılımlar sıklıkla tercih edildiğinden dolayı farklı araştırmacılar aynı verileri işlerse çoğunlukla aynı ya da birbirine çok yakın bulgular elde edecektir. Çünkü SPSS sayısal bir programdır ve sözel verileri işleyemezsiniz. Bu durumda olması gereken tüm bilgileri sayısal ortama aktarmaktır. Örneğin anket uygulaması yapıldı ve araştırmada cinsiyet değişkeni bulunmaktadır. Araştırmacı SPSS programını açmalı ve burada Kadın=1; Erkek=2 gibi tanımlama yapmalıdır. Böylelikle cinsiyet değişkeni altında 1 & 2 gibi rakamlar yer alacaktır. Tez ya da makale veri girişi dediğimiz işlem tam olarak böyle yapılır. En nihayetinde ise yapılan analizler neticesinde tez yazım işleminde kullanılması için tablolarda daha önce tanımlanmış olan kadın ve erkek olarak çıktılar görülecektir. Sosyal bilimler disiplinlerinde artık çoğunlukla nicel araştırmalara yer verilmesi tercih edilmektedir. Çünkü yüksek lisans tez veri analizi artık bu tür yazılımlar ile kolayca çözümlenebilmektedir.
SPSS Veri Analizi yapılır
6. SPSS ile Tez Veri Analizi
Aslında temel bilgilere ve gereksinimlere sahip olan ortalama bir yüksek lisans öğrencisi mülakatların bulgularını ortaya koyabilir. Ancak SPSS ile tez veri analizi yapılabilmesi için öncelikle istatistik, sonrasında ise SPSS yazılım programını kullanabilmek gerekmektedir. Bu nitelikler ise ortalama bir öğrenci için beklentilerin üzerinde olmaktadır. Günümüzde bilimsel araştırma yöntemleri isimli ders bulunmakta ve tezli yüksek lisans programlarında talebelerin tamamı bu dersi almaktadır. Ancak gerçekçi yaklaşmak gerekirse istatistik analiz yapacak kadar öğrenilmesi -en azından tek yarıyılda- olası görünmemektedir. Programın İngilizce olması ise bir diğer problem olarak karşımıza çıkmaktadır. Kaldı ki programı öğrenseniz bile istatistik disiplini hakkında bilginizin olması icap eder. Söz gelimi SPSS’te analiz yapmak için tez yazma sürecinde sabit sistemler bulunmaz. Aksine veri yapısı sizin yapacağınız analizleri doğrudan etkiler. Bu demektir ki aynı ölçeği kullandığınız başka araştırmacıyla farklı analizler yapmanız olasıdır. Çünkü normallik dağılımı sağlanıyorsa parametrik, sağlanmıyorsa nonparametrik testlerin uygulanması icap eder. En basitinden bu bilgi dahi konunun özü itibariyle teknik bilgi gerektirdiğini anlatmak için yeterli olacaktır. Kısacası literatürü kendiniz hazırlarsanız dahi, tez hazırlama aşamasındaki istatistik veri analiziyle ilgili profesyonel destek almak bilmeyenler için mantıklı alternatif olarak görünmektedir.
7. Tez Veri Analizi Hizmeti Al
Sonuç olarak yukarıda paylaşılanlardan hareketle başınız sıkıştığı anda tez veri analizi hizmeti al başvurusunda bulunabilir ve böylelikle önemli zorlukları bir şekilde bertaraf edebilirsiniz. Tüm bunlar paylaşılırken yüksek lisans tezi yazım sürecindeki öğrencinin kendisi anlatılan işlemleri olması gerektiği gibi yapabiliyorsa ne ala. Özellikle nitel yani mülakat gibi verileri işleyecek analizler yapacaklar için durum biraz kolay görünüyor olsa bile karşılaşacağınız problemler süreci ciddi manada sekteye uğratabilir. Konuyla alakalı yazılım aracılığı ile nitel veri analizi yapamıyoruz ancak tema belirleme gibi hususlarda gerekli bilgimiz bulunmakta ve araştırmacı inisiyatifinde söz konusu tez veri analizi işlemleri yapılabilmektedir. Nitel analizlerle alakalı bilgi almak için mülakat örneğiniz ve kaç kişiye uyguladığınız bilgisini teslim almak istediğiniz tarihle birlikte bizimle paylaşmanızı rica ediyoruz. Böylece ulaştığınız tez hazırlama işlemlerinin son adımında size destek olup olamayacağımızı yapacağımız incelemeler neticesinde sizlerle paylaşacağız. İnceleme yapılmadan teklif paylaşılması mümkün görünmemekte olduğundan lütfen sizden istenen bilgileri bize iletiniz. Anket/ölçek uyguladınız ve SPSS veri analizi istiyorsanız kapsamlı inceleme/değerlendirme yapılabilmesi için lütfen aşağıdaki bilgileri bize iletiniz.
SPSS Veri Analizi İçin İstenen Bilgiler:
- Anketin bir tane örneğini (birden çok anket var ise hepsinin ayrı ayrı birer nüshalarını, anket yerine sayısal verileriniz varsa onları paylaşınız),
- Anketlerin kaç kişiye uygulandığını,
- Teslim alınmak istenen tarihi,
- Amaç, hipotez gibi bilgiler,
- Veri girişi yapıldı mı?
- Ölçeklerin alındığı kaynakları iletiniz (Eğer soruları kendiniz hazırladıysanız lütfen belirtiniz)
- Eğer danışmanın analizlerle ilgili bir talebi var ise (şu analizi yapalım, … şekilde ilerleyelim gibi) bununla ilgili tüm bilgileri bize iletmeniz gerekmektedir.
